Câu chuyện Miệng đời

   Tôi dạy về ngôn ngữ. Và luôn có một câu hỏi: "Ngôn ngữ dùng để làm gì?". Hỏi vu vơ cho đời bớt ngơ. Đa số sẽ trả lời ngay là giao tiếp. Mục đích của giao tiếp vốn là trao đổi thông tin giữa người và người. Một thứ văn minh cấp cao mà chẳng loài vật nào hân hạnh có được điều đấy. Hoặc như cái trí tuệ siêu phàm của ta chưa hiểu được tiếng động vật cũng như vật không thể dịch ngôn ngữ của ta ra tiếng của loài nó.

  Nói về cái Miệng Đời thì thật là nhiều ngóc ngách. Mỗi người vốn có 1 cái miệng. Miệng để ăn, để uống, để nói và để... Các cụ ta hay nói câu "vạ miệng" hay "tội vạ tại miệng", "chim khôn kêu tiếng rảnh rang/ người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe",... Đời mà, có hàng vạn người, tương ứng với vạn vạn cái miệng. Chuyện thằng Chí Phèo chửi, người làng Vũ Đại cũng kệ nó, miệng nó, nó chửi, tai gần đó nó nghe. Vậy nên, miệng nói thỏa thích, chả thèm để ý bố con thằng nào.

    Có mỗi chuyện trai lấy vợ, gái lấy chồng thôi người ta cũng bàn tán nhau làng trên xóm dưới. Con ông này lấy chồng, thấy tổ chức đám to to, mời nhiều nhiều, đến hôm đám thì chưng ra nào là vàng ròng, vàng bốn số chín, vàng đeo tay, đeo cổ, đeo chân...thì cả làng ối giời, chúc nhà ông ấy tốt phúc lấy phải thằng giàu, chỉ nằm duỗi mà ăn. Rồi lâu lâu, thấy cô con gái ấy về, ăn dầm nằm dề ở nhà bố mẹ không về nhà chồng nữa thì cái Miệng thông tin ngay về thói lười làm, sướng không biết đường mà sướng của cô ta. Rồi con ông kia, học hành tử tế, ngoan ngoãn, chăm làm nhưng chưa chồng thì cái Miệng tha hồ phán xét đủ điều là học nhiều ngộ chữ, nói nhiều nên hâm, khó tính, khó chiều nên chả ai ưa. Lấy chồng nhà khá giả thì bảo tốt số, lấy chồng nhà bình thường thì bảo dại ngu, chưa lấy chồng thì bảo kén cá chọn canh, lấy rồi mà bỏ thì bảo có phước mà không biết hưởng. Chuyện của Đời, ai làm cho ai? mà Miệng của Đời nói dài không thôi.

   Tôi thường phản ứng cái thói ích kỉ, cá nhân, chỉ biết nghĩ đến cái sở thích của mình mà không biết đến tập thể của mấy bé học trò rất gay gắt. Bởi cho rằng, cái thế giới ta đang sống, không riêng của mình ta, không riêng là của ta, ta sống trong cái mạng nhện kết nối. Lợi ích của ta cũng sẽ có phần ảnh hưởng đến người khác, nên làm gì, nghĩ gì cần soi xét. 

    Cẩn trọng tới mức cầu toàn, tới mức phát cáu vì những sự lơ mơ, ngây thơ. Ấy vậy mà vẫn vạ miệng, vẫn luyên thuyên, vẫn chưa chắc được cái Miệng Đời ấy một lúc nào đó ứng ngay vào mình.

       Chuyện về cái Miệng mới nghĩ được đến thế.